Faiz indirimleri kredi hacmini artırıyor mu?

Merkez Bankası'nın 2019 Temmuz’da başlattığı faiz indirim sürecine bankalar da katıldı. Mayıs ayında 28’lere varan ortalama ticari faizler, Merkez Bankası’nın faiz adımlarından sonra kademeli olarak aşağı çekildi. Son yayınlanan veriye göre 6 Aralık’ta ortalama ticari faizler 14,17’ye geriledi. Kısa vadeli faizler düşerken uzun vadeli faizler de düşüş sürecine girdi. Yıl ortalarında 24 olan 5 yıllık Hazine tahvil faizi güncel durumda % 12,50 civarlarında. Faiz tarafında iyi gelişmeler oluyor.

Grafik 1: Ortalama Ticari Faizler ve TCMB Politika Faizi (%) (BDDK)

Yüksek maliyetler firmaların kredi talepleri önündeki en büyük engellerden biri. Peki faiz indirimleri ve düşen kredi maliyetleri kredi hacmini artırmaya yaradı mı, kredi talebini artırdı mı? BDDK verilerine göre bankaların en büyük aktif kalemi olan krediler 10 ayda % 7,1 oranında büyüdü. 2,39 trilyon TL’den 2,56 trilyon TL’ye yükseldi. Bunlar Ekim ayı verileri. Bir de BDDK’nın Eylül ayı raporu var. Oradaki grafiğe baktığımızda geçen yıla göre % 7,1 olmasına rağmen yıl içinde artışın çok sınırlı olduğu görülüyor. Birinci çeyrekte 2,51 trilyon TL olan kredi hacmi, üçüncü çeyrekte 2,53 trilyon TL’ye anca yükselebiliyor. Yani politika faizi ve piyasa faizlerindeki düşüşe rağmen kredi hacmi istenen düzeye gelemiyor.

Grafik 2: Kredi Hacmi (BDDK)

Kredi hacminin büyümemesinin esas sebebi bankalar değil. Bankalarda kaynak sıkıntısı yok. Bankalar kredi değerliliği yüksek firma bulmakta zorlanıyor. Yani sorun firmalarda. Geçen yılki kur şokundan sonra reel sektör bilançoları toparlanamadı. Döviz riski yüksek olanlar, mali yapısı zayıf olanlar ya konkordato ilan etti ya da iflas etti. Batmayanlar batmış kadar oldu. Yeni krediye erişimlerinde en büyük sıkıntıları teminat vermek. Firmalar kredi almak için teminat veremez oldu. Evini, arsasını, fabrikasını ne var ne yok ipotek veren firmalar artık yeni teminat bulup kredi alamıyor. Ekonominin temel sıkıntısı burada. Bankacılık sağlam, firmalar azimli, heyecanlı ama iki sektörün bir araya gelmesini engelleyen şeyler var. O yüzden faiz ne kadar inerse insin bunun kredi hacmine yansıması çok sınırlı olacak. Finansmanda yeni şeyler söylemek gerekiyor.