Daha güçlü ihracat için politika başlıkları
İhracatta 2018, 2019, 2020, 2021 yılı hedeflerimiz sırasıyla 170, 182, 191, 204 milyar dolar. Bu hedefler 2019’da yüzde 7, 2020’de yüzde 4,9, 2021’de yüzde 6,8 büyüme hedeflendiğini gösteriyor. Önceki yıllara göre değerlendirildiğinde ihracat büyümesinde yavaşlama beklendiği ortaya çıkıyor. Kurdaki yükselişe rağmen, Türkiye ucuz mal ve hizmet ülkesi haline gelmişken ihracatta bu kadar az artış beklemek aslında karamsar bir beklenti. Bu durum, ABD ve Çin gibi dünya ticaretinde önde gelen ülkelerin son dönemdeki korumacı eğilimlerini fırsata çeviremeyeceğimizi itiraf etmek anlamına geliyor.
İhracat stratejileri ve eylemlerini gözlemlemek için iki güncel başvuru kaynağımız var. Birincisi, Ağustos ayı başında Cumhurbaşkanı tarafından açıklanan 100 günlük program. Burada ihracata değen birçok başlık bulunuyor. İhracatın artırılması hedefi doğrudan ve dolaylı olarak Ticaret Bakanlığı(1), Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı(2) ve Hazine ve Maliye Bakanlığı(3) programları içerisinde yer alıyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığının da bu hedefleri destekleyici işlevleri bulunuyor. Tabi 100 günlük eylem planı, ihracatta yeni bir strateji belirlemek gibi bir misyona sahip değil. Adı üstünde eylem planı. İkinci kaynağımız Yeni Ekonomi Programı (Orta Vadeli Plan). Yeni Ekonomi Programında ihracatın orta vadeli yol haritasının daha net ve somut ifadelerle belirlenmesi, en azından doğru başlıklar altında değerlendirilmesi beklense de program hızlıca yazılmış bir metinmiş gibi sıradan görünüyor. Türkiye’nin ortaya karışık gibi duran eylem planlarından, ekonomi programlarından çok daha spesifik programlara ihtiyacı olduğunu bilmemiz gerekiyor.
Spesifik bir program olarak ihracatta dönüşüm programı, Türkiye'nin ihtiyacı olan programlardan sadece biri. Böyle bir program akademik kadroların içinde bulunduğu detaylı araştırmalar, analizler ve sektör temsilcileri ile istişareler gerektiriyor. İçerisinde de en azından sanayi bölgelerinin artırılması, ihracat ve teknoloji üsleri kurulması, katma değerli-yüksek teknolojili üretim, markalaşma, elektronik ticaret, üretimin teknik eğitimle desteklenmesi, üretimi destekleyen istihdam politikaları, ithalata bağımlılığın azaltılması kapsamında yerli üretimin özendirilmesi, rekabet ve teşvik desteği, finansman desteği, alım potansiyeli yüksek sektörleri önceliklendirme, pazar araştırmaları, ihracat operasyonunun yalınlaştırılması, yeni ihracatçıların eğitilmesi ve özel teşviklerle desteklenmesi gibi başlıklar bulundurmalı. Bu başlıkların bazılarına yukarıda bahsettiğimiz iki kaynakta da rastlanabilir. Fakat karışık ve özensiz duruyor. Doğru zaman ve doğru sırayı dikkate alan, gerçekçi ve düzenli bir eylem planının başarılı olması daha muhtemel. En önemlisi etkin takip için bu gerekli. Bugün ihracat hikayesi yazan devletler bu eş güdümü, zamanlamayı, sıralamayı, koordinasyonu ve takibi becerebildikleri için başarılı oldular. Biz de ancak böyle başarabiliriz.
(1) https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/11050
(2) https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/11065
(3) https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/11039