İhracat notları I – Giriş

Bugünün büyük ekonomileri zamanında ihracatı en öncelikli politika yaptıkları için büyüdüler. Sanayileşme dönemi ile başlayan atılım bugünün büyük ekonomilerini, büyük ihracatçılarını doğurdu. Bizde ihracat odaklı sanayileşme adımı tam anlamıyla atılamadı. İhracat odaklı bakış açısı geç sayılacak bir dönemde, 80’lerde gelişti. Serbest piyasa ekonomisine geçiş hamleleri ile ihracat rejimi kolaylaştı, ekonomi ve ticaret gözünü dışarıya çevirebildi.

Atılan ilk adımlar doğru mu atıldı orası tartışılır fakat ihracat 80 sonrası dönemde düzenli bir şekilde artmış, 40 yılda 3 milyar dolardan 170 milyar dolara çıkmıştır. Öte yandan son 20 yıla bakıldığında dünya ihracat pastasından aldığımız pay yarıya yarıya artmıştır. 2002’de yüzde 0,55 olan payımız, 2008’de yüzde 0,82’ye, 2018’de yüzde 86’ya yükselmiştir. Bu ilerleme ülkemizin küresel ihracat yarışında 2002 sonrası ilk 6 yılda hızlandığını, son 10 yılda ise yavaşladığını gösteriyor. Yani yarıştığımız bazı oyuncular 10 yıldır bizden daha hızlı koşuyor. Bu farkın neden kaynaklandığını sorgulamak zorundayız. Yani ihracatımızı artırmamız, artırırken de herkesten daha çok artırmamız gerekiyor. Dünya ticaret büyümesinden daha fazla büyümeliyiz ki hedeflerimize ulaşabilelim.

Bu konuda planlama olmadığını söyleyemeyiz. Yeni Ekonomi Programı’nda, 11.Kalkınma Planı’nda ve İhracat Ana Planı’nda 226,6 milyar dolarlık ihracat hedefi var. Politika başlıkları belli. Ana çerçeve hazır. Hedef zor değil; zor olan nereden başlayacağımızı, nasıl yapacağımızı bilmek; doğru yoldan, doğru tercihlerle yürümek. Kafa karışıklıklarına izin vermemek, net olmak gerek. Doğru bir politika sıralaması ile en doğru zamanda harekete geçmek... Başaranın nasıl başardığını bilmeli ama kendi ekonomi dinamiklerimizi göz ardı etmemeliyiz. Yani hep örnek gösterilen Güney Kore’nin geldiği yolu bilmeliyiz ama kendi ekonomimizin aynı yolda yürümeye müsait olup olmadığına veya küresel durumun bugün aynı olanakları bize sunup sunmayacağına bakmamız gerek. Her başarının bir metodolojisi var. Ne yapmamız gerektiğini, ne yapabileceğimizi “araştırmak”, ne yapacağımıza “karar vermek”, kararlarımızı “uygulamak” ve sonuçlarını “takip etmek” (AKUT sistemi) asıl mesele. İhracatı 226,6 milyar dolar yapmak, dünya payımızı yüzde 1’in üzerine taşımak için kapsamlı ve detaylı bir planlama yapmamız gerekiyor. Tüm bunları “siyasi ve ekonomik planlama”, “kurumsal planlama” ve “ülke ve sektör planlaması” başlıkları altında sonraki yazılarda incelemeye çalışacağım.

İlgili yazılar:

İhracat notları II – Siyasi ve ekonomik planlama

İhracat notları III – Kurumsal planlama

İhracat notları IV – Ülke ve sektör planlaması